پرسش:
علت پیدایش جنبشهای معنوی چیست؟
پاسخ:
فرقه گرایی یا جنبشهای نوپدید معنوی پدیدهای ملی یا منطقه ای نیست، بلکه مسئله ای جهانی است؛ اما در مورد علت پیدایش
این جنبشها باید گفت، بهترین و در برگیرندهترین پاسخ، اشاره به پدیده جهانی شدن در
حوزه معنویت و دین است. ما جهانی شدن را به عنوان یک پدیده اجتماعی در ساحتهای متفاوت
میتوانیم رصد کنیم که یکی از آن ساحتها دین و معنویت است.
پدیده جهانی شدن باعث دامن زدن به پیدایش و گسترش جنبشهای نوپدید دینی شده است. مسئله
جهانی شدن باعث شده است شرق، غربی و غرب، شرقی شود. در اوایل دهه 1800 میلادی به واسطه
ورود مدرنیته و مؤلفه های آن به شرق بسیاری از تغییرات نظری و عملی میان مردمان شرقی
به وجود آمد و عقاید آنها را اعم از معنوی و غیرمعنوی تغییر داد و این خود زمینه ایجاد
جنبشهای نوپدید شرقی بود. از طرفی ما شاهد شرقی شدن غرب از اوایل دهه 1950 میلادی
هستیم. در آن زمان که مناطق غربی یعنی اروپا و آمریکا با سیل عظیم مهاجران شرقی مواجه
شدند در پس این مهاجرت فرهنگ شرقی و به خصوص معنویت شرقی وارد جوامع غربی میشود و
به مرور عقاید جدیدی در حوزه معنویت به وجود میآید
البته در پس این علت بزرگ، علل دیگری نیز دخیل هستند که گسترش روح مدرنیته و قدرت‌نمایی
امپریالیسم فرهنگی، نهادینه شدن مؤلفه های اومانیزم، سکولاریزم، فردگرایی، عقل گرایی
افراطی در پیشرفت انسان معاصر، بحران ارزش در جوامع سنتی، پارلمان جهانی ادیان، بن
بست های فلسفی دوران معاصر، پیدایش نظریات جدید در حوزه روان شناسی و حتی فیزیک، افزایش
علاقه به مباحث رمزگونه و جادوگری از علل گسترش این جنبش ها است
در مقام پاسخ به این سؤال که آیا همه این جریانات باطل است یا خیر؟ باید گفت: همه این
جنبشها به یک‌اندازه باطل و مخرب نیستند. میزان گزارهها و آموزههای باطل در میان
یک فرقه بسیار نوسان دارد و مؤلفه های باطل باعث میشود که ما یک جنبش را باطل بدانیم
و یا کمتر باطل و یا حتی غیرباطل (برخی از مصدایق صرفاً موید اصول اخلاقی بوده و چندان
پلید انگاشته نمی‌شوند). یا یک جنبش را کاملاً رد کنیم و جنبش دیگری را به دلیل کم
بودن گزارههای باطل برای یک جامعه کمتر مضر بدانیم.