معرفی کتاب پدیدارشناسی تصویر اسلام در سینمای غرب

نویسنده کتاب پدیدارشناسی تصویر اسلام در سینمای غرب جواد امین خندقی است. این کتاب توسط انتشارات پژوهشکده باقرالعلوم(ع) منتشر شده است.

 این کتاب شامل سه فصل با عناوین پیش‌فرض‌ها، زمینه‌ها و فیلم‌ها، پدیدارشناسی فیلم‌ها و تحلیل و بررسی تصویر بر آمده از فیلم‌ها است.

در معرفی پشت جلد این اثر آمده است: همواره بحث‌های مختلفی در زمینه چگونگی بازنمایی و ظهور و بروز دین اسلام در سینمای غرب مطرح می‌شود. برخی بر این باورند که سینمای غرب تصویری مخدوش از سینما ارائه می‌کند و اسلام هراسی را ترویج می‌دهد و برخی این امر را نمی‌پذیرند. بخشی از این اختلاف دیدگاه مبتنی بر اختلاف روش‌ها و رویکردهای بررسی این مسئله در سینما است. در این کتاب تلاش می‌شود با بهره‌گیری از یک روش مناسب و منصفانه چگونگی بازنمایی اسلام در سینمای غرب تحلیل و بررسی شود. در این پژوهش پس از بیان مقدمات لازم، یک بسته سینمایی شامل بیش از صد فیلم با بهره‌گیری از روش پدیدارشناسی بررسی و تحلیل می‌شود. همچنین در ادامه علت و ریشه تصویر کنونی اسلام در سینمای غرب به بوته نقد گذاشته می‌شود.

 در فصل اول ابتدا کلیاتی درباره جایگاه سینما در میان رسانه‌های تصویری و اهمیت تصویر در مناسبات رسانه‌ای بیان شده است و پس از آن نوع نگاه در این پژوهش نسبت به فیلم‌ها تبیین می‌شود. در این نگاه، هر فیلم، درواقع، یک نسخه تصویری از جهان‌بینی و بینش سازندگان آن است که از فرهنگ زیست سازندگان نیز اثر پذیرفته است. با این رویکرد می‌توان فیلم‌ها را برای دریافت نوع نگرش سازندگان به یک مسئله، فرهنگی که این فیلم نتیجه آن است و نوع اثری که بر مخاطبان خواهد گذاشت، بررسی کرد. در بخش بعدی، پرسش‌هایی که نقطه سرآغاز پژوهش به شمار می‌آیند، تبیین می‌شود تا الگوی مواجهه با فیلم‌ها نیز مشخص شود. پس‌ازآن، قالبی برای انتخاب فیلم‌ها مطرح و بر اساس آن فهرستی از مشخصات صد و دو فیلم انتخابی برای این پژوهش بیان می‌شود. این بسته انتخابی، در بخش بعدی، در قالب جدول‌های آماری تحلیل می‌شود تا شایسته بودن مورد مطالعاتی برای هدف پژوهش نیز تبیین شود.

در فصل دوم، در ابتدای فصل، اهمیت انتخاب روش در پژوهش‌های علوم انسانی و چیستی پدیدارشناسی، مطرح و در ادامه، رویکرد پدیدارشناسانه تحلیل فیلم بازتعریف می‌شود. پس از آن، نتایج حاصل از تحلیل توصیف محورانه فیلم‌ها به صورت دسته‌بندی در چندین بخش بیان می‌شود و در پایان این فصل، داده‌های به دست آمده از فیلم‌ها جمع‌بندی و در قالب جدول‌های آماری خلاصه می‌شوند.

در فصل سوم، ابتدا تلاش می‌شود نتایج به دست آمده از فصل پیشین با تصویر حقیقی اسلام، مقایسه و در این امر، برخی از دیدگاه‌های مثبت و منفی مستشرقان نسبت به دین اسلام نیز بیان شود تا بحث در قالبی کامل‌تر دنبال شود. حاصل این بخش این است که تصویر سینمایی اسلام و مسلمانان در جمع‌بندی نهایی، اسلام هراسی را ترویج می‌کند و ایجاد ترس واهی از اسلام و مسلمانان را در پی دارد. در بخش بعدی، سعی می‌شود با افزودن مطالبی درباره شرق‌شناسی، اسلام هراسی و جایگاه سینما در ترویج آن، عامل ظهور چنین تصویری در سینمای غرب تحلیل شود. پس از آن، در بخش بعدی، ریشه ایجاد دیدگاه مبتنی بر تقابل شرق و غرب و ترویج‌دهنده اسلام هراسی از دو دیدگاه تاریخ محور و بینش محور، به‌طور خلاصه تبیین می‌شود. در این بخش، بحثی کوتاه درباره تبیین رویکرد تاریخی نگری نیز آمده شده است. درنهایت، در پایان این فصل که پایان کتاب نیز هست، به نتیجه و بیان راهکار پرداخته شده و پس از آن فهرست منابع برای مراجعه مخاطبان آورده شده است.