معرفی کتاب بررسی و نقد عرفان‌های نوظهور

نویسنده کتاب بررسی و نقد عرفان‌های نوظهور احمد حسین شریفی است. این کتاب از سوی مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص) منتشر شده است. کتاب به بررسی و نقد عرفان‌های نوظهور با شرح چرایی ایجاد و ترویج مکتب اُشو و چهار جریان عرفانی در کشور‌های دیگر پرداخته است. این کتاب در قالب 10 درس است. در بخشی از مقدمه این کتاب آمده است: گرایش به معنویت و دین، از امیال غریزی بشر است؛ این امیال دو گونه هستند: امیالی که به‌صورت غیرارادی فعال می‌گردند و امیالی که با تحقق شرایطی فعال می‌شوند. از مهم‌ترین شیوه‌های سلوکی آیین‌ها و گروه‌ها، آمیختگی حق و باطل در ایجاد فرقه‌های نوظهور است... امروزه، صدها فرقه و آیین عرفانی و معنوی خرد و کلان در دنیا به‌ویژه در جهان اسلام و ایران، ‌به گونه‌های مختلف در حال فعالیت و عضوگیری‌اند و همگی آن‌ها نیز مدعی پاسخ‌گویی به این میل فطری هستند. محتوای این کتاب در قالب 10 درس با عنوان‌های «کلیات و تعاریف»، «علل روی آوردن به معنویت و عرفان در عصر حاضر»، «مدیریت معنویت‌گرایی جهانی»، «فرقه‌های معنوی و عرفانی در ایران (مکتب معنوی اشو)»، «مبانی نظری مکتب معنوی اشو»، «مکتب معنوی اکنکار»، «مکتب معنوی دالایی لاما»، «مکتب معنوی پائولو کوئلیو»، «شیطان‌پرستی فلسفی» و «علل تأثیرگذاری عرفان‌های نوظهور» تدوین شده است

نویسنده در درس نخست کتاب، کلیاتی از آمیختگی حق و باطل در فرقه‌ها، عرفان دینی و سکولار، عرفان کاذب و ‌جنبش‌های نوظهور دینی را مطرح کرده است. درس دوم نیز در سه بخش به بررسی دین و معنویت در عصر جدید، شواهد نظامی و اطلاعاتی در گروه‌های عرفانی و معنوی و پیروزی انقلاب اسلامی ایران اختصاص دارد. در این بخش از کتاب و در صفحه 28 درباره موضوع «دین و معنویت در عصر جدید می‌خوانیم: اگر نگاهی گذرا به وضعیت دین و معنویت در عصر جدید داشته باشیم و داده‌ها و اطلاعات اجمالی خود را مرور کنیم، تصدیق خواهیم کرد که بشر جدید پس از وقفه‌ای نسبتاً طولانی، بار دیگر به‌سوی دین و معنویت رو آورده است. اثبات وجود چنین گرایشی در انسان عصر جدید - به‌ویژه در دهه‌های اخیر - به بیان دلیل و قرینه نیاز ندارد؛ کمترین شاهد وجود چنین گرایشی در انسان‌ها، اقبال روزافزون مردم به مراکز و اماکن مذهبی و معنوی و نیز تولیدات علمی و هنری ناظر به مباحث معنوی به معنای عام است. مدیریت معنویت‌گرایی جهانی موضوع محوری درس سوم کتاب است. نویسنده در ابتدای این بخش از کتاب درباره «چگونگی مدیریت معنویت‌گرایی جهانی» نوشته است: «بسیاری از اندیشمندان و اربابان فکر و فرهنگ در مغرب زمین، با درک موقعیت حساس معنویت‌گرایی جهانی،‌ تلاشی گسترده و همه‌جانبه برای جهت‌دهی این گرایش جهانی به‌سوی منافع خود به کار گرفته‌اند. آنان از ابزارهای متعدد و متنوع و شگردهای گوناگونی برای بهره‌برداری مناسب از این جَو جهانی استفاده می‌کنند.» وی در ادامه در این زمینه به مواردی مانند چگونگی القای مفاهیم معنوی به جنین،‌ چگونگی ارائه مفاهیم معنوی به کودکان، طراحی کارتون‌های ماورایی و معنوی،‌ بازی‌های رایانه‌ای، ساختن فیلم‌های عرفانی و تدوین رمان‌ها و داستان‌های تخیلی اشاره‌کرده است.

درس‌های چهارم و پنجم کتاب به معرفی کلی مکتب معنوی اشو و مبانی نظری این مکتب پرداخته است. درباره کتاب‌های منتشر شده درباره این مکتب در صفحه 67 کتاب آمده است: «کتاب‌های منتشر شده از اشو، به بیش از 33 زبان ترجمه شده و در اختیار خوانندگان قرار گرفته است؛ البته اشو، هرگز کتابی ننوشت. همه کتاب‌های او که بیش از 650 کتاب است، نسخه‌برداری از سخنرانی‌های وی هستند. نزدیک به هفت هزار سخنرانی از او روی نوار کاست و یک‌هزار و هفتصد سخنرانی روی نوار ویدئو ضبط شده است. کتاب‌های او تحت عنوان غیرافسانه‌ای، در سال 1988، در ایتالیا، ژاپن و کره، عنوان پرفروش‌ترین آثار را به دست آورد. نویسنده در درس‌های ششم و هفتم کتاب مکتب‌های معنوی اکنکار و دالایی لاما را معرفی کرده و در درس هشتم به مکتب معنوی پائولو کوئلیو پرداخته است. در این درس درباره اندیشه‌های حاکم بر مکتب معنوی کوئلیو در صفحه 156 می‌خوانیم: «توجه داشته باشید که فهم اندیشه‌ها، ایده‌ها و مبانی فکری کوئلیو، پیچیدگی ویژه‌ای دارد، زیرا قالب بیانی‌اش ادبی و داستانی است و اندیشه‌های خود را کمتر صریح و شفاف بیان می‌کند. به‌اختصار می‌توان گفت که اصول اندیشه‌ها و دیدگاه‌هایی که لابه‌لای کتاب‌های کوئلیو مطرح شده‌اند، عبارت‌اند از: عنصر جنسیت،‌ استاد پرستی و قطب‌محوری، عشق درونی، افسانه شخصی، ‌کیمیاگری، لذت طلبی، ‌تناسخ،‌ پیامبری عشق،‌ برهنگی و آزادی، چهره مادینه خداوند، نیایش به‌صورت رقص،‌ عشق زمینی، نشانه‌شناسی،‌ ترویج روسپی‌گری، تبلیغ پلورالیسم دینی و سلوکی و تجربه دینی. درس‌های نهم و دهم کتاب حاضر نیز به دو موضوع شیطان‌پرستی فلسفی و علل تأثیرگذاری عرفان‌های نوظهور اختصاص دارد. در این بخش از کتاب از مواردی همچون جهل عمومی، ‌افسردگی و درگیری‌های مهم ذهنی، زمینه‌های خانوادگی، فعالیت در پوشش مراکز فرهنگی و ورزشی، استفاده از روش تبلیغات رودررو،‌ استفاده از هنرهای جذب، دل‌بستگی هواداران،‌ پنهان‌کاری رهبران، کنترل همه‌جانبه مریدان، بمباران محبت، مرحله‌ای و اجرایی بودن برنامه‌ها و سستی در طرح عرفان حقیقی، به‌عنوان مهم‌ترین علل تأثیرگذاری عرفان‌های نوظهور معرفی‌شده‌اند.