سلسله نشست‌های ماهواره و تربیت با رویکرد آگاهی‌بخشی

متن نشست دوم

با موضوع: ماهواره و خانواده

سخنران: دکتر ابراهیم شفیعی‌سروستانی

محل برگزاری: سالن آمفی تئاتر پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام

زمان برگزاری: 20/03/1394

دبیر نشست: امید نیک‌داد

باسمه تعالی

با عرض سلام و ادب و احترام خدمت شما دوستان محترم پژوهشگر، مبلغ و مربیانی که در حوزه تعلیم و تربیت دغدغه دارند و با همین دغدغه در این نشست حاضر شدند. همان‌طور که قبلاً هم اعلام‌شده، بحث امروز ما درباره ماهواره و خانواده است. متناسب با فرصتی که در اختیار بنده قرارگرفته است، بحث را در چهار محور؛

1. سیر تاریخی ورود شبکه‌های ماهواره‌های فارسی‌زبان به فضای رسانه‌ای کشور و اهداف و راهبردهای کلی آنها؛
2. بررسی و تحلیل سریال‌های شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان؛
3. آسیب‌شناسی شبکه‌های ماهواره‌ای؛
4. پیشنهادها و راهکارهای مواجهه با این آسیب‌ها ارائه خواهم داد.

ورود شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان به عرصه رسانة جمهوری اسلامی درواقع در سال 2002 میلادی یا سال 1381 شمسی است؛ درواقع نقطه آغازین این موج گسترده در این تاریخ بوده است، نه اینکه قبل از این هیچ شبکه‌ای فارس زبان وجود نداشت، بلکه قبل از این تاریخ، شبکه‌های لوس‌آنجلس در ایران قابل دریافت بود، ولی کسی خیلی این شبکه‌ها را جدی نمی‌گرفت. این شبکه‌های عمدتاً شبکه‌های مبتذل خیلی ساده و پیش‌پاافتاده بودند که عوامل آن‌یکی دو نفر بودند که فقط با پخش مثلاً فیلم‌های هندی و فیلم‌های خارجی و موسیقی و شوهای خارجی مردم را سرگرم می‌کردند؛ اما سال 2002 میلادی آغاز یک حرکت و توطئه حساب‌شده علیه فرهنگ حاکم بر نظام جمهوری اسلامی است. نقطه آغاز این حرکت و تحول با اظهاراتی است که آقای نتانیاهو نخست‌وزیر وقت اسرائیل مطرح می‌کند. او در تیتر خبری که یونایتد پرس در دوازدهم سپتامبر 2002 منتشر می‌کند، این‌گونه می‌گوید که آمریکا باید با تلویزیون به ایران حمله کند. در این خبر نتانیاهو با اشاره به وجود هزاران دیش ماهواره در ایران به کمیته اصلاح دولتی گفت که آمریکا می‌تواند با پخش سریال‌های شبکه فاکس که افراد زیباروی جوان را در وضعیت‌های متنوع از برهنگی و زندگی‌های فریبنده و مادی‌گرایی، رابطه‌های بی‌قید جنسی برقرار می‌کنند را نشان دهد تا یک انقلاب را علیه حکومت ایران برانگیزد. نخست‌وزیر سابق اسرائیل از آمریکا خواست تا تغییر رژیم را در دو کشور عراق و ایران پی بگیرد و این کار را در عراق با حمله نظامی و در ایران با پخش برنامه‌های تلویزیون ماهواره‌ای با محتوای هرزه انجام دهد؛ وی گفت جریان فرهنگ عامیانه غربی در داخل ایران می‌تواند منجر به براندازی جمهوری اسلامی شود.

پیرو صحبت‌های آقای نتانیاهو کمیته خطر جاری آمریکا که یک نهادی مربوط به دوران جنگ سرد بود؛ کمیته اصلاح دولتی درواقع کارش در دوران جنگ سرد (دوران تضاد و درگیری میان آمریکا و شوروی) تبیین تدوین راهبردهای آمریکا در برابر شوروی بود؛ با فروپاشی شوروی، اسلام و اصول‌گرایی اسلامی به‌عنوان خطر اصلی در مواجه با غرب مطرح شد. این کمیته تغییر جهت داد و بر روی تدوین و تبیین راهبردهای آمریکا در مواجه با اصول‌گرایی اسلامی متمرکز شد. این کمیته در سال 2005 میلادی درواقع چیزی را به‌عنوان طرح براندازی از درون در مواجه با نظام جمهوری اسلامی را تثبیت می‌کند. این کمیته که به ریاست آقای مارک پارمر تشکیل می‌شد برای مقابله با نظام جمهوری اسلامی، 3 محور را در دستور کار خود قرارداد؛ 1. دکترین مهار،2. نبرد رسانه‌ای، 3. ساماندهی نافرمانی مدنی، این سه راهبرد مهم غرب و آمریکا در مواجهه با نظام جمهوری اسلامی است که در تمام سال‌های اخیر دقیقاً بر اساس این سه محور و این سه راهبرد با نظام جمهوری اسلامی مواجه شده است. از این میان به سبب کم بودن فرصت، ما به محور نبرد رسانه‌ای اشاره می‌کنیم. در همین مصوبه از 15 محوری که در کمیته خطر جاری تصویب می‌شود، در یک‌بند این‌طور تصریح می‌کنند که باید شبکه‌های متعدد رادیو و تلویزیون را برای ایرانیان تدارک دید و پیام‌های خود را با پیشرفته‌ترین فنّاوری‌های روز به دست مردم ایران برسانیم.

پیرو صحبت‌های نتانیاهو و مصوبه کمیته خطر جاری اولین موج تأسیس شبکه‌های ماهواره فارسی‌زبان در سال 2008 میلادی آغاز شد؛ این سال (2008) درواقع نقطه عطفی در تأسیس شبکه‌های فارسی ماهواره‌ای است؛ در همین سال شبکه‌های ام بی‌اس فارسی، فارس وان، من و تو، زمزمه و به‌تدریج شبکه‌های فارسی‌زبان یکی پس از دیگری تأسیس شد و به‌اصطلاح موج گسترده حمله به فرهنگ حاکم بر نظام اسلامی را آغاز می‌کنند.

هم‌اکنون 300 شبکه‌ ماهواره تلویزیونی در کل جهان فعال است که درواقع 116 ماهواره فضای ایران را پوشش می‌دهند. شبکه‌های فارسی‌زبان که فقط برای فارسی‌زبانان و به‌ویژه ایرانی‌ها برنامه تولید و پخش می‌کنند، هم‌اینک به‌پیش از 160 کانال رسیده است. این اطلاعات در مورد شبکه‌های فارسی و ماهواره‌های موجود در فضای ایران است. مهم‌ترین موضوعاتی که شبکه‌ها دنبال می‌کنید؛ در محور اول، گسترش فساد، تباهی و ترویج سبک زندگی غربی، عادی‌سازی روابط نامشروع است. پدیده‌های چون خیانت زن به شوهر، دوستی با جنس مخالف، رابطه جنسی قبل از ازدواج، بارداری قبل از ازدواج، فرزند نامشروع، سقط‌جنین و هم‌جنس‌بازی و امثال اینها از جمله مسائل مطرح دیگر در این برنامه‌هاست که در بخش دوم این موارد را به‌صورت دقیق‌تر بررسی می‌کنیم.

محور دوم تغییر فرهنگ و قوانین حاکم بر زن و نهاد خانواده است. یکی از مهم‌ترین محورهای که شبکه‌های ماهواره‌ای آغازشده تاکنون به دنبال آن هستند؛ مقابله با نهاد خانواده است؛ درواقع جهت‌گیری اصلی به سمت نهاد خانواده است؛ چون به‌هرحال خانواده در فرهنگ شرقی و فرهنگ اسلامی اصلی‌ترین نهاد اجتماعی تلقی می‌شود. خانواده کارکردهای فراوانی ازجمله کارکرد انتقال ارزش‌ها، انتقال باورها، فرهنگ پذیری، جامعه‌پذیری، انتقال فرهنگ از نسلی به نسل دیگر دارد؛ به‌هرحال موجودیت و تمامیت یک جامعه درگرو داشتن یک خانواده سالم، پویا و مستحکم است؛ به همین دلیل در برنامه‌های که این شبکه‌ها دنبال می‌کنند، هجمه و حمله به نهاد خانواده در رأس برنامه‌هاست. برخی از محورهای که این شبکه‌های ماهواره‌ای دنبال می‌کنند، عبارت‌اند از:

محور اول: بحث حجاب و عفاف

سیاست راهبردی، اساسی و بنیانی غرب بر عرضه شدن و هرزه شدن زن است که حجاب مخالف آن است حتی اگر حجاب ناشی از یک انگیزه و ایمان دینی هم نباشد با آن مخالفت می‌کند. شبکه‌های فارسی ماهواره‌ای حمله و هجمة به حجاب و عفاف را در رأس برنامه‌های خودشان قراردادند؛ اما این هجمه و حمله با دو محور انجام می‌شود: نخست، ترویج فرهنگ برهنگی و ولنگاری در رابطه با جنس مخالف با پخش برنامه‌های نمایشی غیراخلاقی و مبتذل و دوم، القاء شبهه و تردید درباره فرهنگ اسلامی حجاب و عفاف در قالب خبرها، تحلیل‌ها و مستندهای جهت‌دار که در این زمینه یک تقسیم‌کاری بین شبکه‌های خبری و تحلیلی و شبکه‌های فیلم و سریال صورت گرفته است که شبکه‌های فیلم و سریال درواقع کار اصلی‌شان ترویج فرهنگ برهنگی و ولنگاری است و شبکه‌های خبری و تحلیل مثل وی او ای، بی‌بی‌سی و امثال اینها، کارشان ایجاد خدشه و تردید در فرهنگ حجاب و شبهه‌افکنی در این زمینه است.

بررسی مسئله عفاف و حجاب در شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان در سال 89 است، تمام این نمونه‌های که می‌بینید حاصل رصد شبکه‌های BBC و VOA است که همه درواقع ملتهب بحث حجاب و عفاف که شامل تحلیل، خبر، مستند درباره این موضوع است؛ سال 90 دقیقاً مباحث مختلف با موضوع حجاب، عفاف، روابط زن و مرد، موضوع خانواده، طلاق، باز درواقع با همان گستردگی پخش‌شده است. سال 91 هم باز با همین گستردگی به موضوع حجاب، عفاف، در قالب تحلیل، مستند و خبر پرداخته‌شده است.

متن کلیپ و صدای مجری خوش‌آمدید بر روی خط... واردات و پوشیدن کربات و همین‌طور آرایش کردن خانم‌ها دوباره خبرساز شد. آرایش غلیظ و پوشیدن کربات ممنوع شده است، درعین‌حال گفتند که مردم چی بپوشند به خودشان ارتباط داره، ولی با بد پوشش‌ها برخورد می‌کنند؛ این مطلب را امروز معاون اجتماعی نیروی انتظامی توی یک برنامه رادیوی گفته و اضافه کرده مشکلی با استفاده از کربات نداریم، اما تعریف شخصی بد پوششی و بدحجابی چیه واقعاً؟

درعین‌حال نیروی انتظامی گفته که بیش از 50 درصد فعالیت‌ها مربوط به حوزه عفاف و حجاب است؛ دخالت در لباس پوشیدن، خوردن و نوشیدن و به‌طورکلی زندگی خصوصی مردم تو کشورهای دیگر این هم مثل کره شمالی و چین تجربه‌شده است. به نظر شما چرا بعضی دولت‌ها تو جزئیات زندگی مردمشان دخالت می‌کند و همین‌طور براش قانون می‌زارند آیا حق چنین کاری رودارند و چرا مردم این کشورها چنین قوانین و دخالت‌های رو می‌پذیرند از همین حال تماس بگیرید با شماره...

درواقع موج و تمرکز اصلی این برنامه‌ها بر موضوع و مفهوم حجاب اجباری است، یعنی تأکید بر این مطلب که حجاب در ایران اجباری است و درواقع این کار ایجاد جریانی برای مقابله باحجاب اجباری در ایران به قول خودشان است. پس نگاه کنید همین‌طور که اشاره کردند در این حرکت در بخش اول موضوع حجاب و عفاف با یک تقسیم‌کار دقیق و حساب‌شده است. شبکه‌های خبری و تحلیلی کار اصلی‌شان را بر اساس شبهه و تردید در موضوع حجاب قرار دارند و شبکه‌های فیلم و سریال تلاش خود را برای تضعیف عملی فرهنگ عفاف و حجاب با گسترش فرهنگ ولنگاری و بی‌بندوباری قراردادند.

محور دوم: فعالیت در حوزه نهاد خانواده است.

عمده حرکتی که در شبکه‌های فارسی ماهواره‌ای نسل جدید از سال 2008 میلادی به بعد دنبال می‌شود، نهاد خانواده است. مهم‌ترین محورهای که در دستور کار این شبکه‌ها در این زمینه قرارگرفته است عبارت‌اند از: ترویج خانواده‌های بی‌سامان و لجام‌گسیخته در مقابله با ساختار سنتی خانواده، بی‌اهمیت جلوه دادن احترام به والدین، عادی جلوه دادن رابطه جنسی دختر و پسر، هویت زدایی مفهوم خانواده، ترویج مفهوم زندگی با دیگران به‌جای ازدواج، به‌عنوان همباشی، یاور یا همان ازدواج سفید، شکستن قفل رابطه هم‌جنس گرایانه، آسان جلوه دادن طلاق و شیرین‌ نشان دادند زندگی پس از جدایی، عادی جلوه دادن خیانت همسران به یکدیگر، برجسته کردن جذابیت‌های جنسی، کمرنگ کردن نقش مردان در خانواده، اینها درواقع بخشی از مهم‌ترین محوره‌ای است که در بخش خانواده از سوی این شبکه‌ها دنبال شده است.

محور سوم: در برنامه‌های شبکه‌ها ماهواره‌ای بحث تمرکز بر حقوق زنان است

مهم جلوه دادن بحث تفاوت حقوق زن و مرد در ایران، تلاش برای تبعیض جلوه دادن بحث حقوق زن و مرد در ایران را و اینکه همه این تبعیض‌ها هم نهایتاً به حاکمیت قوانین و احکام اسلامی در ایران برمی‌گردد. در این محور نیز به سه جنبة تأکید کردن: نخست، اینکه تضعیف حقوق زنان در مبانی دینی ریشه داره، دوم، اینکه قوانین تبعیض‌آمیز در جوامع اسلامی زنان را به شهروندان درجه‌دو تبدیل کرده است و سوم اینکه حدود شرعی برخلاف حقوق بشر است و باید جلوی اونها گرفته شود.

این پاورپوینت حاصل پژوهشی است که در مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما در تابستان سال گذشته با روش تحلیل کیفی محتوا انجام‌شده است. این تحقیق در چند مرحله انجام‌شده است، نخست رصد شبکه‌های ماهواره‌ای که در این مرحله مهم‌ترین شبکه‌های فارسی ماهواره‌ای با چند تا ملاک ازنظر مخاطب، حجم فعالیت و گسترة‌ کار شبکه‌ها شناسایی شدند. بر این اساس همان‌طور که می‌بینید این شبکه‌هایی است که در این بررسی موردتوجه قرار گرفتند. به‌هرحال در این طرح و این پژوهش، 17 شبکه ماهواره‌ای رصد شد که در این برنامه و پژوهش موردتوجه بودند. مرحله دوم بر اساس میزان مخاطب و حجم فعالیت سریال‌های از این شبکه‌ها انتخاب شد. بر اساس میزان محبوبیت، 13 سریال از این شبکه‌ها انتخاب شده‌اند. سریال‌هایی مانند سنگدل، خاطرات تلخ، قهرمانان و...، این سریال‌ها سکانس به سکانس دیده و به‌دقت مورد بررسی قرار گرفت. این سریال‌ها در سه حوزه سیاسی، دینی و مذهبی و فرهنگی و سبک‌ زندگی بودند. حدود 96 درصد در حوزه فرهنگی و سبک زندگی؛ دو درصد در حوزه سیاسی و حدود یک درصد و خورده‌ای هم در حوزه دینی و مذهبی بودند. همان‌طوری که ملاحظه
می‌کنید بخش عمده و تمرکز بر موضوع سبک زندگی و فرهنگی است.

یک نکته‌ای که باید توجه داشت که شبکه‌های ماهواره فارسی‌زبان علی‌رغم تنوع، تکثر و اختلاف در رویکردهایشان مثل شبکه‌های موسیقی، شبکه‌های مستند، شبکه‌های ورزشی، شبکه‌هایی حتی مذهبی، شبکه‌های فیلم و سریال و حتی شبکه‌های خبری و تحلیلی، درمجموع یک کل به‌هم‌پیوسته‌اند، این شبکه‌ها یک هدف واحد را دنبال می‌کنند و آن هدف، تغییر سبک زندگی در ایران است؛ در حقیقت یک پازل به‌هم‌پیوسته است که بخشی از آن را شبکه‌های فیلم و سریال‌، بخشی را شبکه‌های مذهبی چه شبکه‌های مذهبی وهابی، چه شبکه‌های مذهبی شیعه تندرو، چه شبکه‌های بهایی، چه شبکه‌های زرتشتی، چه شبکه‌های مسیحی فرقی نمی‌کنند، بخشی را شبکه‌های فیلم، شبکه‌های مُد، شبکه‌های موسیقی که اینها همه درواقع هرکدام بخشی از این پازل را تکمیل می‌کنند و درنهایت یک سیستم کامل رو تشکیل می‌دهند که یک هدف مشخص دارند و آن‌هم تغییر سبک زندگی در ایران است. سؤال؟ چرا اینها تغییر سبک زندگی را دنبال می‌کنند و چه هدف نهایی در این تغییر سبک دارند؟ پاسخ بسیار ساده است؛ تغیر نظام، در حقیقت تغییر سبک زندگی مقدمه تغییر نظام سیاسی است.

آقای مشیل فوکو، فیلسوف فرانسوی در سال 57 که سال پیروزی انقلاب اسلامی بود، دو مرتبه به ایران می‌آید؛ تحلیلی در مورد انقلاب اسلامی می‌کند، او می‌گوید: مردم ایران قبل از اینکه نظام سیاسی خودشان را تغییر بدند، خودشان و نگاهشان به جهانشان تغییر را دادند، ابتدا این تغییر در مردم ایران رخ داد و بعد تغییر نظام سیاسی رخ داد؛ یعنی هرگونه تفکر، هرگونه سبک زندگی، اقتضای نظام سیاسی دارد و هرگونه سبک زندگی با هر نظام سیاسی سازگار نیست؛ بنابراین وقتی‌که آنها از حمله نظامی، تحریم و محاصره و از همه‌چیز واماندند، از این روش، یعنی روش تغییر سبک زندگی در ایران با هدف تغییر نظام وارد عمل شدند.

همان‌طور که ملاحظه می‌فرمایید در سریال‌های تابستان 93، 1/ 96 حجم درواقع مفاهیم عرضه‌شده مربوط به حوزة فرهنگ و سبک زندگی است. در حوزه فرهنگ و سبک زندگی ما با مفاهیمی همچون پوشش و آرایش، خوراک، خانواده، رفتارهای جنسی سرگرمی، مؤلفه‌های رفتار چه فردی چه اجتماعی الگوی خرید و مصرف، کار، مشاغل و درآمد روبه‌رو هستیم.

بخش عمده‌ای درواقع 37 درصد از این آمار مربوط به پوشش و آرایش است؛ 29 درصد خوراک؛ پوشش و آرایش را تشکیل می‌دهد. درواقع دو تا از محورهای مهم سبک زندگی این است که ما چه بپوشیم؟ چگونه بپوشیم؟ و چی بخوریم و چگونه بخوریم. درواقع محورها بر این دو تا محور، یعنی پوشش و خوردوخوراک متمرکزشده است و بعد هم رفتارهای جنسی در اولویت سوم با حدود 18 درصد حجم مفاهیم عرضه‌شده است. در حوزه پوشش و آرایش، همین‌طور که ملاحظه می‌فرمایید، بخش عمده‌اش مربوط به ترویج فرهنگ عریانی و برهنگی است.

در آن بخش که مربوط به ترویج برهنگی است، باز اگر بخواهیم دقیق‌تر ببینیم با این تقسیم‌بندی ما روبه‌رو می‌شویم که حدوداً 61 درصد مربوط به نمایش و ترویج عریانی در زنان است. نزدیک 41 درصد نمایش ترویج عریانی در مردان است و بخشی درواقع نمایش و ترویج عریانی‌های افراطی است.‌ حالا اگر در مورد مهم‌ترین معقولات در ردة خانواده و فرهنگ جنسی ملاحظه کنیم ما در این برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای باز به این نمودار می‌رسیم. ترویج روابط نامشروع 29 درصد، ترویج اصول قطع تربیتی 15 درصد، نمایش صحنه‌های نامناسب از روابط زن و مرد 14 درصد، ترویج و عادی‌سازی خیانت 12 درصد، نمایش روابط عاشقانه ده درصد، ترویج طلاق 4 درصد و همین‌طور ترویج فرزندان نامشروع 4 درصد. ترویج رفتارهای شبه سکس در اجتماع و مباحث مختلفی که تو این حوزه تشکیل می‌دهد. درواقع همین‌طور که بازمی‌بینید در این مجموعه مهم‌ترین موضوع مربوط به ترویج روابط نامشروع با 29 درصد است. روابط نامشروع در زمینه‌های آزار جنسی، رابطه نامشروع در دوره نامزدی، رابطه نامشروع با همسر سابق، هم‌جنس‌گرایی و تجاوز به عنف از مهم‌ترین معقولاتی است که در این سریال‌ها دنبال شده است. درواقع برای ما دقیق‌ترمشخص می‌شود که در پی چه اهداف برنامه‌هایی در این سریال‌ها هستند. مسئله دیگر ترویج هم‌جنس‌گرایی است که باز ملاحظه می‌فرمایید 6 مورد مربوط به زنان و یک مورد مربوط به هم‌جنس‌گرایی در مردان را نشان می‌دهد. در این بخش به شیوه‌های ترویج و عادی‌سازی فرزند آوری نامشروع پرداخته شده که اساساً از چه روش‌هایی برای ترویج این موضوع استفاده می‌شود.

محور دوم؛ حضور زنان متأهل و خشونت در چندضلعی‌های عاشقانه

روابط چندضلعی عاشقانه زنان متأهل عاشقانه 17 مورد در این سریال‌ها مشاهده شده است و شیوه‌های ترویج خیانت و عادی‌سازی آن در سریال‌های ماهواره‌ای تابستان 93، (نمایش صحنه‌های خیانت باهدف عادی‌سازی آن در ذهن مخاطب) 23 مورد در این سریال‌ها مشاهده شده است.

جذاب نشان دادن خیانت در عناوین مختلف، هیجان‌انگیز و دل‌نشین 12 مورد، ترویج خیانت به‌عنوان یک بعد و کلاس اجتماعی، 5 مورد، معرفی خیانت به همسر به‌عنوان راهی برای تلافی خیانت همسر 3 مورد، معرفی خیانت به‌عنوان پیش‌دستی مقابل خیانت احتمالی همسر یک مورد در این سریال‌ها مشاهده‌شده است.

آثار و پیامدهای شبکه‌های ماهواره‌ای

[نمایش کلیپ]

این درواقع قسمت‌هایی از برنامه بفرمایید شام در شبکه من و تو است که در این برنامه در هر قسمت، 4 نفر که هیچ رابطه خانوادگی باهم ندارند و حالا ممکن است زن شوهردار و مرد همسردار، مرد مجرد، زن مجرد باشند به این برنامه دعوت می‌شوند تا بر سر پختن شام رقابت کنند. ماجرای تجاوز مجری برنامه من و تو به یکی از مهمانان این برنامه تیتر همه رسانه‌ها شد.

[نمایش کلیپ]

بخش سوم: آثار و پیامدهای شبکه‌های ماهواره‌ای در دو حوزه خانواده، جوان و نوجوان

آنچه آمار، اطلاعات، گزارش‌های کارشناسی و پرونده‌های دادگاه‌های به ما نشان می‌دهد ما در حال حاضر با این آثار و پیامدها در جامعه خودمان روبه‌رو هستیم که به‌عنوان آثار و پیامدهای مستقیم برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای محسوب می‌شود:

افزایش روابط نامشروع پیش از ازدواج که آهسته‌آهسته به یک عرف و فرهنگ، تحت عنوان «هم‌باشی» تبدیل می‌شود. همان هم‌‌خوابی یا ازدواج سفید که در شهرهای بزرگ باب شده است و دختران و پسران بدون ازدواج شرعی در زیر یک سقف باهم زندگی می‌کنند و درعین‌حالی که رابطه زن و شوهر شرعی و رسمی نیستند، ولی همه ارتباط‌ها را باهم دارند؛ صرفاً هم‌خانگی است یه هم‌باشی به قول بعضی‌ها که تعبیر چندان درستی نیست، ازدواج سفید، ازدواج سفید از این بابت می‌گویند که درواقع چیزی در جایی ثبت نمی‌شود و شناسنامه‌ها سفید باقی می‌ماند، اما عملاً همه ارتباطات زن و شوهر را با همدیگر دارند؛ الآن در جامعه ما به‌ویژه شهرهای بزرگ ما، این پدیده در حال گسترش است که پیامد مستقیم سبک زندگی تدریجی از سوی شبکه‌های ماهواره‌ای است.

مسئله دوم اختلافات زناشویی و طلاق ناشی از عدم ارضاء جنسی؛ آمار و اطلاعات به ما نشان می‌دهد که تا چند وقت پیش یکی از دلایل عمده طلاق مسائل اقتصادی یا اعتیاد بوده، اما الآن بخش عمده از طلاق‌هایی که صورت می‌گیرد، ناشی از نارضایتی‌های جنسی زوجین است؛ اما این نارضایتی جنسی از چه چیزی ناشی می‌شود؟ بخشی‌ از آن ممکن است به عوامل مختلفی، مثل عدم آموزش درست زوجین ناتوانی‌های مختلف و...، برگرده، اما یک بخش عمده از این عدم ارضاها به افزایش آستانه تحریک جنسی و ارضاء نشدن زوجین در رابطه جنسی طبیعی برمی‌گردد.

پیامد طبیعی دیدن فیلم‌ها و تصاویر مستهجن چیست؟ اینکه مرد و زن انتظارشان از همسرشان بالا می‌رود و افزایش پیدا می‌کند، مرد می‌خواهد دقیقاً اونی که تو فیلم و سریال دیده در همسر خودش ببیند، فیلم‌هایی که با هزار رنگ، لعاب، نور و تصویر یک چهره بسیار جذاب از زنان ارائه دادند یا رابطه‌های جنسی که اساساً به‌طور طبیعی امکان‌پذیر نیست یا خیلی درواقع برای یکی از طرفین درآور است را نشان می‌دهند، به‌گونه‌ای این روابط را در سریال‌ها در فیلم‌ها جذاب نشان داده می‌شود و همسران آنها را می‌بینند، مرد سراغ همسر خودش می‌رود، اما احساس می‌کند که دیگر این همسر پاسخ‌گوی نیازهای او نیست، این همسر او را ارضاء نمی‌کند.

من خودم گفت‌وگوهای فراوانی با کارشناسان حوزه مباحث جنسی داشته‌ام. آقای دکتر فروتن که مسئول کلینیک سلامت جنسی دانشگاه شاهد هستند، موارد و کیس‌های متعدد برمی‌شمرد از زن و شوهرانی که به این کلینیک مراجعه کردند و مشکلشان این بوده که همدیگر رو ارضاء نمی‌کنند. خب من وقتی از آنها سؤال می‌کنم که در خانه ماهواره دارید؟ می‌گویند: بله.

ایشان مطلبی می‌گفتند که خیلی جالب بود؛ می‌گفتند دیدم یک روز در کلینیک سروصدایی بلند شد، دیدم یک زن‌وشوهری دعوایشان شده است، گفتم بیاریدشان تو اتاقم ببینم قضیه چیه؟ گفتم: چیه سروصدا می‌کنید؟ خانم گفت که این شوهر من تو خیابان که می‌رویم، مرتب به زن‌های دیگر نگاه می‌کند و خوب آنها را برانداز می‌کند، خلاصه محو تماشای آنها است. گفتم خب کار خوبی می‌کند؟ عصبانی شد، گفت: نه گفتم: نه کار خوبی می‌کند، اشکال ندارد، گفتم ما معلم‌ها می‌گوییم که یک امتحان کتبی داریم، یک امتحان شفاهی، گفتم ماهواره دارید؟ گفتند: بله گفت شب که تو خونه هست، امتحان کتبی را می‌گیرد و تو خیابان که میاد امتحان شفاهی‌اش است. آن چیزی که در ماهواره می‌بینید، می‌خواهد تو خیابان آن را پیدا کند، چاره‌ای غیر از نگاه کردن ندارد. موارد متعددی از این قبیل موضوع در جامعه دیده می‌شود. موارد متعدد مثل نارضایتی از همسر، نارضایتی از بدن همسر، این‌همه جراحی‌های بینی، جراحی‌های لب، اندام‌های مختلف کوچک می‌کنند، بزرگ می‌کنند، به سبب چیست؟ همه به سبب الگوهایی است که در شبکه‌های ماهواره‌ای مطرح می‌شود.

مورد سوم افزایش ارتباط‌های جنسی نامتعارف و رابطه جنسی همراه با خشونت، الگوهای جنسی که شبکه‌های ماهواره ارائه می‌دهند.

متأسفانه امروز برخی از روان شناسان غیرمتدین وقتی زوجین به آنها مراجعه می‌کنند و درباره ناتوانی جنسی از او مشورت می‌خواهند، به آنها توصیه می‌کنند که فیلم‌های سکسی ببینید تا تحریک بشوید، می‌روند می‌بینند و یک رابطه‌های جدید یاد می‌گیرند و شوهر توقع و انتظار دارد همان رابطه که در فیلم می‌بیند با همسر خودش برقرار کند؛ رابطه‌های همراه با خشونت، رابطه‌های نامتعارف شکل می‌گیرد و رابطه‌های بسیار از همسران خود می‌خواهند که آنها حاضر به تحملش نیستند و باز منجر به اختلاف‌های زناشویی می‌شوند.

من در حال حاضر تحقیقی با موضوع راهبردها و سیاست‌ها در مورد سلامت‌های جنسی در حال اجرا دارم و با بیش از 25 نفر از جامعه‌شناسان، پزشکان، کارشناسان حوزه سلامت جنسی، روانشناسی، جامعه‌شناس، کارشناس تربیتی مصاحبه کردم، این مواردی که بیان شد حاصل مشاهدات مطالعات و مصاحبه با کارشناسان مختلف در این حوزه است.

الآن این مباحث در جامعه ما و در زیرپوست شهر بیداد می‌کند؛ خبرهایی که ما از بسیاری از آنها بی‌اطلاعیم و دارد یواش‌یواش کار خودش را انجام می‌دهد و یک‌وقت سرباز می‌کند که سبک زندگی ما را تغییر داده است.

ازدواج سفید، هم باشی در شهرهای ما رسمی و عادی شده، پدر و مادر دختر و پسرم می‌دانند؟ خبردارند که این دختر و پسر که دانشجوی شهرستانی است که توی تهران چگونه زندگی می‌کند؟ باهم دارند زندگی مصالحت‌آمیز بدون رابطه رسمی و شرعی می‌کنند؛ این روابط در جامعه عادی می‌شود و بنیاد خانواده را در جامعه ما از بین می‌برد.

در حوزة جوانان نوجوانان و کودکان ما با چه پدیده‌هایی روبرو هستیم؟

بلوغ زودرس کودکان، امروز کودکان ما در این شبکه‌های ماهواره‌ای صحنه‌هایی می‌بینند که دیدن این صحنه‌ها موجب چه چیزی می‌شود؟ به تعبیر روان شناسان موجب بلوغ زودرس جنسی در آنها می‌شود. این تصاویر را ببینید بد نیست:

[نمایش کلیپ]

از جمله آثار شبکه‌های ماهواره‌ای بر روی بچه‌ها می‌توان به افزایش رفتارهای ناهنجار جنسی از جمله خود ارضایی، هم‌جنس‌بازی، رابطه‌ با محارم اشاره کرد؛ روان شناسان ما، کلینیک‌های سلامت جنسی، کلینیک‌های مشاوره اعلام می‌کند این موارد در جامعه ما به چشم می‌خورد. نوجوان و جوانی که این صحنه‌ها رو می‌بیند و هیچ راهی برای ارضاء خودش ندارد، به طبع از طریق خود ارضایی خود را ارضا می‌کند و حتی ارتباط با محارم خودش برقرار می‌کند؛ متأسفانه ما در جامعه مواردی ازاین‌دست مثل ارتباط خواهر و برادر و یا محارم مثلاً دائی با خواهرزاده، عمو با برادرزاده دیده می‌شود و رو به گسترش است و بخش عمدهای هم درواقع ناشی از همین مباحث در ماهواره‌هاست.

افزایش روابط نامشروع با جنس مخالف که امروز در جامعه متأسفانه روزبه‌روز به افزایش است؛ مدگرایی و به کار گرفتن بدن و جذابیت‌های جنسی از جمله دیگر این تأثیرات است.

چقدر در جامعه ما توجه به بدن، توجه به جذابیت‌های جنسی و توجه به زیباتر دیده‌ شدن در چهره، در لباس و همه تظاهرات جنسی در رفتار، چه دختر و چه پسر زیاد شده است؛ این همه مصرف رو به افزایش مواد آرایشی که ما را جز اولین کشورهای جهان در مصرف مواد آرایشی کرده است، رو به افزایش است. توجه به بدن که حاصلش افزایش جراحی‌های بینی، لب، پروتس سینه، ... و موارد متعددی از عمل‌هایی که برای زیباتر شدن، چه پسر و چه دختر انجام می‌دهند، همه ناشی از این رویکردی است که شبکه‌های ماهواره‌ای به جوان و نوجوان ارائه می‌دهند؛ یعنی همه‌چیز را در زیباتر دیدن، زیباتر شدن و در جذابیت‌های جنسی خلاصه می‌شود. در این برنامه‌ها سواد، معرفت، عقل، بینش، کمال، خانواده هیچ، هیچ‌کدام مهم نیست؛ در ازدواج اولین و مهم‌ترین چیز جذابیت جنسی است و برای اینکه بتوانیم همسر پیدا کنیم، باید جذاب‌تر دیده بشویم و این مسابقة بی‌پایان زیباتر شدن ولو به قیمت جان و نقص عضو، متأسفانه در جامعه ما رواج پیدا کرده است. در پایان من به علت کم بودن وقت، خیلی سریع از این مباحث رد می‌شوم.

راهکارها و پیشنهادها

1. وظیفه همه دستگاه‌ها و نهادهای تبلیغی، ترویجی، فرهنگی، طلاب،‌ مبلغین، معلمین، معلمان تربیتی، اساتید و هرکسی به‌نوعی با مردم ارتباط دارد، آگاهی بخشی است؛ امروز اواخر ماه شعبان است و هفته آینده ماه رمضان شروع می‌شود، برخی از دوستان که اینجا هستند، مبلغ‌اند و تشریف می‌برند برای تبلیغ در شهرستان‌ها، شهرهای مختلف و روستاها و افرادی را می‌بینند که پای ماهواره می‌نشیند؛ هشدار بدهید، آگاه کنید،‌ احساس خطر را در اونها زنده کنید، بچه‌هاشون، خودشان، خانم‌هایشان را آگاه کنید. فروپاشی بنیاد خانواده‌شان را برایشان ترسیم کنید؛ آثار نامطلوب این شبکه‌ها را برایشان بیان کنید.
2. متأسفانه در جامعه ما استفاده از تصاویر مستهجن، هرزه‌نگاری چه در اینترنت، چه در ماهواره، رو به افزایش است؛ افزایش آمار تماشای فیلم‌های مستهجن در جامعه ما بالاست. حجم مراجعه به سایت‌های پورنوگرافی در جامعه رو به افزایش است و این حجم حتی در شهرهای مذهبی متأسفانه رو به افزایش است؛ این موارد را باید هشدار داد. روایات، آیات هشدارهای اخلاقی تربیتی، آثار و تبعات دیدن فیلم‌های مستهجن چه آثاری در ذهن انسان‌، روح انسان، روان انسان، سلامت انسان اینها باید برای مخاطب جوان و نوجوان تبیین و بیان بشود.
3. تبلیغ و بیان احکام و آموزه‌های اسلامی در زمینه استفاده از فیلم‌ها و تصاویر مستهجن؛ متأسفانه برخی از متدینین با خانواده‌هایشان ماهواره نگاه می‌کنند و وقتی از آنها می‌پرسید که آیا می‌دانید حکم دیدن این فیلم‌ها چیست؟ و یا حکم مرجع تقلید شما در این زمینه چیست؟ یا حکم مشاهده زن نامحرم، تصاویر تحریک‌کننده و...، چیست؟ چیزی نمی‌گویند. این احکام باید خیلی سریع، شفاف بیان شوند، حکم شرعی این تصاویر چه در اینترنت و چه در ماهواره برای آنها بازگو شود.
4. چاره‌جویی شرعی و منطقی برای حل مسائل و مشکلات جنسی جامعه، این یک شاید به من و شما چندان به‌ظاهر مرتبط نباشد، اما همه آهاد جامعه ما و هر کس به سهم خودش نقش و وظیفه‌ای دارد. مسئولین و متولیان نظام جمهوری اسلامی به‌عنوان متولی امر این جامعه و تا تک‌تک خانواده‌ها پدران و مادران تا زمانی که طرحی،‌برنامه‌ای، راهکاری برای پاسخ‌گویی مناسب به نیازهای جنسی جامعه نداشته باشیم این خطرها همواره جامعه ما تهدید می‌کند. می‌گوییم عریضه جنسی مثل گرسنگی و تشنگی است، چطور می‌شود یک نفر 10 سال غریزه جنسی‌اش فعال باشد، اما پاسخش ندهیم، اگر این آدم گرسنه یا تشنه باشد می‌تواند چند سال تحمل کند؟ نهایتاً می‌میرد و از بین می‌رود، نگاه اسلام به غریزه جنسی، چیزی مثل تشنگی و گرسنگی است که باید در اولین فرصت ممکن پاسخ داده شود.

روایات ما اصلاً در این زمینه پرده‌پوشی ندارند، توصیه دینی ما همیشه خویشتن‌داری و سرکوب نیست، در درجه اول پاسخگویی متعادل به نیاز جنسی است و در درجه دوم، کنارش خویشتن‌داری و تقوا و مباحث دیگر باید باشد. باید تلاش کرد که پاسخگویی مشروع به نیازهای جنسی در جامعه ما فراهم بشود تا جوان و نوجوان ما برای ارضاء نیاز جنسی خودش به سمت ماهواره‌ها، به سمت شبکه‌های اینترنت، فیلم‌های مستهجن و سایر انحرافات جنسی روی نیاورد. ببخشید چون حجم مطالب زیاد بود من ناچار بودم که سریع و گذرا برخی مطالب را عرض کنم. برای بهتر آشنا شدن با مباحث چند کتاب معرفی می‌کنم.

1. کتاب زن، نظام سلطه‌ و رسانه‌ها، نویسنده، ابراهیم شفیعی سروستانی، نشر مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما است که در این اثر ما درواقع به‌طور مستند و دقیق سیر مواجه غرب بافرهنگ ایران اسلامی و نحوة استفاده از زن و خانواده را در این مواجه بررسی کردیم.
2. کتاب پدیدة هرزه‌نگاری و مستهجن پردازی در جهان معاصر که مربوط به همین پدیدة به‌اصطلاح و پورنوگرافی مشاهدة آثار مستهجن، آثارش، پیامدهایش، راهکارهای پاسخگویی و حل آن در این کتاب پرداخته شده از انتشارات موسسه فرهنگی موعود، به‌صورت مجموعه مقالات است.
3. ما در زمینه آموزش جنسی در جامعه‌مان دچار مشکل هستیم، ما به آموزش جنسی و تربیت جنسی نیاز داریم. چگونه بچه‌های خود را از سن کودکی تربیت کنیم، آگاه کنیم که دچار مشکلات جنسی نشوند؛ چه آموزش و چه تربیتی نیاز است؛ آثار متعددی در این زمینه وجود دارد از جمله این کتاب که به‌طور مختصر به آموزش موضوعات جنسی پرداخته است؛ اثر آقای رضا رزاقی است؛ کتاب تربیت جنسی آقای دکتر فقیهی از انتشارات موسسه دارالحدیث نیز در این موضوع است.

مجله سپید دانای، ویژه آگاهی جنسی، سردبیر این نشریه آقای دکتر گلزاری است که شماره 81 آبان 93 مربوط به این موضوع است.

بسیج جامعه زنان کشور یکسری نشریات تحت عنوان طنین اندیشه دارد که نشریه خیلی جذاب و شکیل و مختصری است. مثلاً در شماره از خانه تا ویرانه، به بررسی تحلیلی جایگاه زن در سریال‌های شبکه‌های ماهواره‌ای پرداخته است یا شماره تهاجم مدرن در مورد شبکه‌های ماهواره‌ای است و شماره نجوای شیطان در مورد شبهه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای مسیحی و...، است.