فصلنامه فلسفه و کلام اسلامی آینه معرفت

فصلنامه فلسفه و کلام اسلامی آینه معرفت

دانشگاه شهید بهشتی، تابستان ۹۱

Research Journal of Islamic Philosophy and

Theology of Shahid Beheshti University

درباب چیستی جنبش های نوپدید دینی

محمد حسین کیانی

چکیده

در این مقاله، تعریف جدید و کاملی، مبتنی بر تعاریف گذشته از «جنبش های نوپدید دینی» ارائه می شود. نگارنده هر چه ضرورت های ارائه چنین تعریفی را در سر می پروراند، در می یابد که هر ضرورتی در دل خود با چالشی بزرگ دست به گریبان است. با این همه، به بررسی و تنظیم تعاریف گذشته می پردازد و مبتنی بر روش «تعريف با تحلیل مضمون» و تعریف با ارجاع به مصداق» دو تبیین متفاوت از جنبش های نوپدید دینی را فراهم می آورد. او در آخر نشان میدهد که برای درک چیستی جنبش های نوپدید دینی تنها دو راه وجود دارد. ارائه تعریف خاص و موردی ناظر به پاره ای از جنبش های معنوی، که می تواند گروه نمونه را به خوبی تبیین و روشن سازد لكن فاقد جامعیت بر مصادیقی خارجی است و دیگری ارائه تعريف عام و کلی ناظر به قدر متیقن های فرقه ای. این گزینه که چیزی جز ادغام دو روش تحلیل مضمونی و ارجاع به مصداق نیست، در تلاش برای اثبات جامعیت بر مصادیق خارجی قابل تقدیر است و به خوبی می تواند بسیاری از چالش های ارائه تعریف را به نحو قابل قبولی پاسخ گوید.

کلید واژهها: جنبش های معنوی، تحلیل مفهومی، تعاريف الهیاتی، تعاریف روان شناختی، تعریف به مصداق، تعریف جزئی مقدمه

عضو هیئت علمی پژوهشکده باقرالعلوم

kiani61@yahoo.com

تاریخ دریافت:۹۰/۸/۱ تاریخ پذیرش:۹۱/۲/۱

WWW.noori