آسیب‌های اجتماعی از عوامل تهدیدکننده حیات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی هر جامعه هستند که شکل‌های مختلفی دارند، در جامعه امروز ایران، اعتیاد به مواد مخدر از مهم‌ترین آسیب‌ها است که می‌بایست به پیشگیری از آن اقدام و راهکارهای مناسب را به کار گرفت، از جمله عوامل بسیار مؤثر در این زمینه تقویت معنویت در نوجوانان و جوانان به‌عنوان سپری محافظ برای جلوگیری از خزان تلخ آینده‌سازان کشور است.
امروزه مواد مخدر به‌راحتی قابل‌دسترسی است و مدت‌زمان دسترسی به آن نیز کاهش‌یافته است. سن مصرف‌کنندگان، روزبه‌روز کاهش می‌آید، به‌طوری‌که در حال حاضر گفته می‌شود از ۱۵ سال به بالا درگیر این پدیده زیانبار هستند.
با وجود اینکه پیشگیری از اعتیاد، قبل از درمان کار پیچیده‌ای است، اما مؤثرترین و موفقیت آمیزترین روش است که توجه به آن، از آسیب‌ها و زیان‌های بعدی جلوگیری خواهد کرد.
گرچه گفته می‌شود مسئولان برای کنترل نفوذ اعتیاد در مدارس تلاش می‌کنند اما ناهماهنگی‌ها و نبود برنامه‌ریزی جامع این تلاش‌ها را ناکام گذاشته است.
دوران جوانی دوران بروز و ظهور احساسات است، در موارد بسیاری، احساسات جوانان بر منطق آنها غلبه می‌کند، به‌طور طبیعی جوان کم‌تجربه است و برای کنترل احساسات، همچنین بهره‌گیری مناسب از آن و هدایت صحیح، به فضاسازی مناسب و هدایتگری مطلوب نیاز دارد.
رقم ۳۰ هزارنفری دانش آموزان معتاد، در خانواده ۱۶ میلیونی آموزش‌وپرورش، فقط مربوط به گروهی است که خودخواسته به مراکز ترک اعتیاد مراجعه کرده‌اند، اما رقم قابل‌توجهی از دانش آموزان نیز مصرف‌کنندگان تفننی هستند.
از آنجایی که مسئله اعتیاد و گرایش روز افزون مردم به‌ویژه نوجوانان و جوانان به استفاده از مواد مخدر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی مطرح است و این موضوع، معضلی حساس برای خانواده‌ها، مسئولین و مردم است، لزوم به‌کارگیری راهکارهای پیشگیرانه توسط خانواده‌ها، نهادهای آموزشی نظیر آموزش‌وپرورش، دانشگاه‌ها، رسانه‌ها بیش‌ازپیش احساس می‌شود.
پیشگیری به‌عنوان آسان‌ترین و کم‌خرج‌ترین راه باید مورد توجه مسئولان و برنامه ریزان باشد. به اعتقاد بسیاری از متخصصان، آموزش مهارت‌های اجتماعی نظیر آموزش حل مسئله، تقویت قدرت نه گفتن، آموزش پرهیز از دوستی با افرادی که رفتارهای پرخطر دارند، آموزش اینکه برای حل یک مشکل تنها یک راه حل وجود ندارد، آموزش اینکه استفاده از بعضی مواد تنها برای یک‌بار هم ضایعات جبران‌ناپذیری دارد، نقش بسیار مهم و اساسی در پیشگیری از گرایش نوجوانان و جوانان ایران اسلامی به اعتیاد دارد.
بی‌تردید آموزش این مهارت‌ها با بهره‌گیری از مبانی و آموزه‌های دینی، بسیار عمیق و ریشه‌ای بوده، اعتمادبه‌نفس نوجوان را به‌درستی ارتقاء می‌بخشد. وقتی قشر تأثیرپذیر و حساس جامعه، باقدرت درک و تشخیص بالا و اعتمادبه‌نفسی که به دلیل آگاهی از مسائل دینی و اجتماعی ایجاد شده، در معرض آسیب قرار گیرد، به‌درستی می‌تواند به آن مقابله کرده، در دام نیفتند.
خودشناسی و خودسازی از جمله دستاوردهای آگاهی دقیق و صحیح از مبانی دینی است که به‌واسطه آموزش صحیح در مدارس ایجاد می‌شود، نوجوانی که به این مرحله رسیده باشد، برای خود چنان ارزشی قائل است که هرگز حاضر نمی‌شود آسیبی به خود وارد کند، به همین دلیل در حفظ خود از خطراتی که او را تهدید می‌کند، کوشا و هوشیار خواهد بود.
به‌طورکلی مقابله مذهبی، متکی بر باورها و فعالیت‌های مذهبی است و از این طریق در کنترل استرس‌های هیجانی و ناراحتی‌های جسمی به افراد کمک می‌کند. داشتن معنا و هدف در زندگی، احساس تعلق داشتن به منبعی والا، امیدواری به کمک و یاری خداوند در شرایط سخت زندگی، برخورداری از حمایت‌های اجتماعی و حمایت روحانی همگی از جمله منابعی هستند که افراد مذهبی با برخورداری از آنها می‌توانند در مواجهه با حوادث سخت و استرس زا که در مواردی برای تحمل آنها به مواد مخدر پناه می‌برند، به‌خوبی مقاومت کرده، آسیب کمتری را متحمل شوند.
تقویت باورهای دینی، تقویت کنترل‌کننده‌های درونی انسان را در پی داشته، نتایج آن در برخوردهای انسان با مسائل پیرامون به‌خوبی قابل مشاهده است.
تحقیقات نشان می‌دهد کسانی که اعتقاد به خدای متعال داشته و خدا را بر اعمال و رفتار خود شاهد و ناظر می‌دانند، بسیار کمتر عملی خلاف عقل، شرع و قانون انجام می‌دهند.
در این میان از نقش خانواده نیز نباید غافل شد، خانواده دین‌دار، نسل دینداری را تربیت می‌کند که در آینده کمتر در خطر ابتلا به آسیب‌های مختلفی که در اجتماع وجود دارد، قرار خواهد گرفت. چنین نسلی، باقدرت تشخیص بالا، یارای مقابله و مقاومت در برابر وسوسه‌ها و تشویق‌های منفی و مخرب را داشته، خود را از انحراف و سقوط در ورطه نابودی حفظ می کند.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی گمیشان