با توجه به انواع مختلف بازی‌ها (جسمی(Physical)، تقلیدی(Imitative)، ساختنی (Constructive) و خلّاق(Crative)) و در نظر گرفتن ویژگی‌های جسمی، عاطفی، اجتماعی و فکری کودکان از تولد تا دوازده‌سالگی، فهرستی از بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های مناسب برای سنین مختلف پیشنهاد می‌شود:
بازی بدنی که حتی در نخستین ماه‌ها آغاز می‌شود، عمدتاً به رشد و تکامل اعمال حرکتی درشتHarsh motor functions)) مانند کنترل اعضا، تنه و سر کمک می‌کند. ماه اول و دوم پس از تولد، کودک علاقه به فعالیت‌های عضلانی، لگدزدن، برگشتن، غلتیدن، تکان دادن دست‌ها و سایر حرکات شناخته بدنی دارد. در یک‌ماهگی جغجغه را لمس نموده و زود می‌اندازد. در 5/2 ماهگی می‌تواند جغجغه را تکان دهد و یکی از سرگرمی‌های او بیرون آوردن صداهای مختلف از حنجره است. از حدود 2 یا 3 ماهگی بازی اکتشافی که به‌صورت بازی با انگشتان است آغاز می‌شود. از 1 تا 4 ماهگی صدا و رنگ را کشف می‌کند. کودک هنگامی به اسباب‌بازی نگاه خواهد کرد که اسباب‌بازی در معرض دید او قرار گیرد. از سه‌ماهگی به بعد علاقه‌اش به اسباب‌بازی شدیدتر خواهد شد. ازاین‌رو، می‌کوشد با حرکت هر دودست، اسباب‌بازی را به‌سوی خود بکشد و با آن تماس حاصل نماید. در چنین سنی می‌تواند یک جسم حرکت‌کننده را روی تختخواب بچه آویخت و تصاویر رنگی در اتاقش قرارداد. یک جغجغه یا اسباب‌بازی به‌آرامی در کنار چشمان کودک حرکت دهید به‌طوری‌که چشمان وی مسیر حرکت اسباب‌بازی را دنبال کند. به کودک اجازه دهید یک شی ء (جغجغه، پیمانه پلاستیکی و...) را که در دستانش است چنگ بزند، به صدا درآورد و آن را تکان دهد. این کار موجب سرگرمی کودک می‌شود.
کودک در 5/4 ماهگی هر شی‌ء را که می‌بیند و در دسترسش قرار دارد برمی‌دارد، به‌طرف دهان می‌برد، می‌مکد، تکان می‌دهد و پرت می‌کند. اشیای مختلفی (مانند قطعات و پیمانه‌ها...) در اختیارش قرار دهید تا آنها را بگیرد. ازآنجاکه کودک احتمالاً دوست دارد این اشیا را در دهان قرار دهد، پیشاپیش از اندازه و تمیز بودن آنها، که قابل بلعیدن نباشند، اطمینان پیدا کنید. با تکان دادن یک جغجغه در پشت سر کودک، به او اجازه برگشتن و گرفتن آن را بدهید. در پنج‌ماهگی بررسی اسباب‌بازی‌ها با چشم، خیره شدن به دست‌ها و زیادشدن حرکات صدایی موجب تفریح و لذت کودک است. وقتی‌که مکعبی در دسترس کودک قرار می‌گیرد، با خوشحالی آن را می‌گیرد.
در ماه ششم خندیدن، پرتاب کردن اسباب‌بازی ا و لذت بردن از صدای به زمین خوردن آنها و کشیدن اسباب‌بازی‌ها به‌طرف خود، اگر به نخ بسته‌شده باشند، کودک را به وجد می‌آورند. کودک در این سن به مدت پنج الی ده دقیقه می‌تواند خودش را با اسباب‌بازی‌هایش سرگرم کند و نیز اشیا را از یکدست به دست دیگر انتقال دهد. علاقه زیادی دارد که به همه‌چیز دست بزند. می‌خواهد همه‌چیز را دردهان بگذارد؛ اسباب‌بازی‌ها را از طریق نگاه کردن، لمس کردن، دردهان گذاشتن و به زمین زدن کشف کند. بنابراین، اجازه دهید که کودک با وسایل معمولی خانه مثل بشقاب، قابلمه، قاشق، روزنامه، پارچه و مانند آنها بازی کند. همچنین صورتش را با کشیدن ملحفه مخفی می‌کند و سپس آن را کنار میزند.
در هفت‌ماهگی، دست‌کاری اشیای محیط زندگی، مچاله کردن کاغذ، بازی با قاشق و فنجان، برداشتن کلاه از سر، پایین کشیدن جوراب‌های خود، بازی با آب، خنده و دست تکان دادن و فریاد کشیدن در مقابل افراد آشنا و سر را برای مخفی شدن و بازی کردن گرداندن، از انواع بازی‌های این سن است. کودک در این سن می‌تواند اسباب‌بازی را از یکدست به دست دیگر بدهد، آن را بیندازد و نگاه کند که کجا می‌افتد؛ اسباب‌بازی را روی سطحی که تولید صدا می‌کند، به حرکت درآورد و از میان اسباب‌بازی‌ها، اسباب‌بازی‌های حرکت‌دار و صدادار را ترجیح می‌دهد. اسباب‌بازی را با یک‌تکه نخ طوری متصل کنید که کودک بتواند آن را در طول اتاق، میز یا تختخواب بکشد.
کودک در هفت‌ماهگی دستش را زیر شیر آب می‌گیرد و از ریزش آب بر روی آن لذت می‌برد. بازی تقلیدی مانند تقلید از آهنگ صدای مادر و سایر پرستاران در هفت‌تا هشت‌ماهگی به‌روشنی قابل‌مشاهده است. با کودک صحبت کنید و صدایش را تقلید کنید، به‌ویژه وقتی‌که به او غذا می‌دهید یا لباسش را تعویض می‌کنید. درباره غذا و لباس با او صحبت کنید. برای مثال، بگویید: حالا دکمه را می‌بندم. درباره تصاویری که او می‌بیند با او صحبت کنید. از مکالمه بچه‌گانه استفاده نکنید. وقتی‌که کودک صحبت می‌کند، مستقیماً به او نگاه کنید. از جملات کامل و درست استفاده کنید. از بازی‌هایی که نوعی بازی با کلمات است استفاده کنید. کلمات ساده مانند سلام، بابا و... را تکرار کنید.
در ماه هشتم از میان اسباب‌بازی‌ها، آن را که دوست دارد، انتخاب می‌کند. اگر شی‌ء از گهواره بیرون بیفتد خود را به‌طرف آن می‌کشاند. در هشت الی یازده‌ماهگی اسباب‌بازی‌هایی را که از دید او پنهان‌شده است، فعالانه جست‌وجو می‌کند و برای به دست آوردن آنها موانع را کنار میزند. در هشت‌ماهگی اسباب‌بازی‌های خود را پرتاب می‌کند. این کار برای کودک یک نوع بازی تلقّی می‌شود. نوع دیگر بازی، به هم زدن دوشی ء یا دو مکعب یا دو اسباب‌بازی است. در هشت الی دوازده‌ماهگی، پرتاب کردن اشیا هرچه بیش‌تر و هرچه دورتر سرگرمی کودک است. بنابراین، اسباب‌بازی‌های نشکن را در اختیار او بگذارید. روی میز کوچک غذاخوری او اسباب‌بازی‌های کوکی را قرار دهید. خرسی که می‌رقصد یا لاک‌پشتی که سرش را تکان می‌دهد، کودک را تا سرحد اشک ریختن می‌خنداند. عروسک‌هایی که می‌توان آنها را با پیچاندن به هر شکلی درآورد نیز کودک او را خوشحال خواهند کرد. در موقع حمام کردن او، از حیوانات شناور مثل ماهی قرمز، اردک، نهنگ و یا قورباغه استفاده کنید.
در نه الی ده‌ماهگی اگر کودک دیگری بخواهد اسباب‌بازی او را بگیرد، مقاومت می‌کند. در نه‌ماهگی اگر به اسباب‌بازی نخ وصل کنیم، آن را به‌طرف خود می‌کشاند. اگر شیئی را مخفی کنند برای پیدا کردن آن کنجکاوی می‌کند. در هشت الی نه‌ماهگی اسباب‌بازی خود را به کودکان دیگر می‌دهد. کودک در ده‌ماهگی بر اعصاب حرکتی تسلط بیش‌تری می‌یابد، می‌ایستد و اسباب‌بازی را به دست می‌گیرد و اگر آن را در برابر دیدگانش زیرپوششی پنهان کنند، می‌رود وبرمی دارد. در این دوره کودک برای کشف و یافتن دنیای اطرافش تلاش می‌کند. اشیا را در دست می‌گیرد و به‌دفعات می‌چرخاند و آنها را در بین انگشتانش نگه می‌دارد و اغلب به‌طرف دهان خود می‌برد. شیئی را که در دست دارد، روی چیزی می‌کوبد و از این کار لذت می‌برد. در این سن، کودک دوست دارد اشیا را قطعه‌قطعه کند و از داخل کردن یک شی ء در شی ء دیگر لذت می‌برد. اشیا را داخل جعبه می‌گذارد و مجدداً بیرون می‌آورد. با دست‌ها به‌صورت بال زدن پرندگان بازی می‌کند. اگر در دستش یک اسباب‌بازی باشد، ولی اسباب‌بازی دیگری به وی داده شود آن را هم می‌گیرد و سعی می‌کند هر دو اسباب‌بازی را در یک دست نگه دارد.
در سن ده الی دوازده‌ماهگی مداد در دست می‌گیرد.
کودک در سن یازده و دوازده‌ماهگی با گرفتن نخی که به ماشین اسباب‌بازی یا وسایل چوبی بازی‌اش بسته‌شده، می‌تواند آنها را به‌طرف خود بکشد. به اجسام کوچکی مانند دکمه، چشم‌شیشه‌ای و حفره‌ها علاقه مند است. از بازی‌های مشترک (دالی، مخفی کردن اجسام و دنبال هم کردن) لذت می‌برد.
در یک‌سالگی از اسباب‌بازی‌های کوکی که راه می‌روند و صدا می‌دهند خوشش می‌آید و توجهش به آنها جلب می‌شود. همچنین به پرنده‌ها، حیوانات، وسایل نقلیه و کسانی که حرکت می‌کنند نیز توجه می‌کند. می‌توان او را نشاند و با قل دادن توپ، او را با توپ‌بازی آشنا کرد. کودک تا یک‌سالگی با هر وسیله‌ای که در اختیارش قرار گیرد، بازی می‌کند و آنها را از چند جنبه موردبررسی قرار می‌دهد؛ ازلحاظ زبری، نرمی، طعم، صدا و امثال آن. برای بچه‌های این سن جغجغه، عروسک و حلقه‌های نرمی که تمیز کردن آنها آسان باشد بسیار مناسب است.کودکی که تازه می‌خواهد راه بیفتد به اشیایی علاقه دارد که بتواند با آنها کاری انجام دهد نه چیزهایی که فقط آنها را بنگرد یا لمس کند. کاسه‌های پلاستیکی رنگارنگ، عروسکی که آن را در بغل بگیرد، بادکنک رنگی، توپ خوش‌رنگ و بازیچه‌ای مثل روروئک که کودک آن را به سمت جلو هل بدهد از وسایل مطلوب او در این سن هستند. کودک در یک‌سالگی به اسباب‌بازی‌هایی مثل توپ، قطعات خانه‌سازی، حیوان یا ماشینی که بتوان آن را به دنبال خود کشید، لیوان و مکعب‌های توخالی که بتوان آنها را در داخل هم جای داد یا بر روی‌هم چید، نیاز دارد. اسباب‌بازی‌ها باید در آغاز زندگی تا یک‌سالگی سبک و صدادار باشند. کودک در یک‌سالگی از اسباب‌بازی‌های کوکی که راه می‌رود و صدا می‌دهند، خوشش می‌آید و توجهش به آنها جلب می‌شود.اسباب‌بازی‌های زیر برای سن یک الی دوازده‌ماهگی پیشنهاد می‌گردد: جغجغه، عروسک پارچه‌ای، حلقه‌های پلاستیکی، مکعب‌های چوبی، توپ خوش‌رنگ، روروئک، بادکنک رنگی، کاسه‌های پلاستیکی رنگارنگ و انواع لیوان بزرگ و کوچک، پیمانه‌های پلاستیکی رنگارنگ، قطعات درشت خانه‌سازی، مکعب‌های توخالی، اسباب‌بازی‌های صدادار (دایره‌زنگی، طبل و...)، اسباب‌بازی‌های کوکی، اشیای شناور برای آب‌بازی (ماهی، اردک پلاستیکی و...)، ماشین، گاری و حیوان که بتوان آنها را با نخ به دنبال خود کشید، وسایل معمولی خانه مثل بشقاب، قابلمه، قاشق، فنجان و... .
منبع : فصلنامه معرفت، شماره 64 , مطهری، محمدرضا